Wie stemmen er op de PVV?

Volgens de laatste peiling van Maurice de Hond is de PVV de grootste partij van Nederland. De partij van Wilders staat nu op 27 zetels in de peilingen. Dat is ongeveer 18% van de stemgerechtigden. Ongeveer 37% van De Telegraaflezers en maar liefst 42% van de Tros-leden stemt PVV.
Zijn de aanhangers van Wilders allemaal bange en intolerante Tokkies of zijn het ‘normale’ burgers waartoe ook steeds meer hoog opgeleiden kunnen worden gerekend? Er is relatief nog maar weinig onderzoek gedaan naar de achterban van Wilders. Een artikel in de Volkskrant over de ‘angstige achterban’ van Geert Wilders kreeg de afgelopen week dan ook veel aandacht en leidde tot een serie interessante artikelen in de Volkskrant. Hieronder een samenvatting. Lees, aan het slot van dit artikel, ook de uitslag van een enquxc3xaate die het Vrije Volk, een site met veel pro PVV-artikelen, vorig jaar onder haar bezoekers hield.

Wilders heeft een angstige achterban
Allereerst Janny Groen en Annieke Kranenberg, het duo dat al vele goed gedocumenteerde artikelen heeft geschreven over (extremistische) moslims in Nederland. Zij schreven in de Volkskrant van 20 februari een artikel getiteld Wilders heeft een angstige achterban. Het artikel was gebaseerd op interviews met mensen die advocaat Gerard Spong een (boze?) mail stuurden nadat, nadat het  gerechtshof in Amsterdam eind januari had beslist dat Wilders moet worden vervolgd wegens zijn anti-islamitische uitlatingen. Groen en Kranenberg schreven onder andere:

De vijftien personen die reageerden op ons verzoek xe2x80″ enkelen moesten eerst hun weerzin tegen de xe2x80x98linkse, politiek-correcte Volkskrantxe2x80x99 overwinnen xe2x80″ hadden Spong met naam en toenaam geschreven. Onder hen bewoners uit achterstandswijken, ondernemers, academici, voormalige PvdA- en VVD-stemmers, athexc3xafsten en een nieuwe categorie PVV-kiezers: de vrijheid van meningsuitingadepten.

Wat hen bindt, is de angst voor de islamisering, de roep om een harder optreden tegen criminelen van buitenlandse afkomst en een diepgeworteld wantrouwen jegens de gevestigde partijen. Door de groeiende invloed van de islam moeten Nederlandse burgers steeds meer vrijheden inleveren, zo klinkt het keer op keer.

Vrijwel iedereen onderschrijft Wildersxe2x80x99 oproep om Marokkaanse criminelen terug te sturen naar hun moederland. Geen cent mag er meer worden besteed aan xe2x80x98dat tuigxe2x80x99 en ook niet aan multiculturele projecten. Allen vinden dat Wilders de Koran moet kunnen vergelijken met Mein Kampf, hoewel een Koran-verbod   de meesten te vergaat.

Eensgezind ervaren ze dat Wilders en zijn achterban worden gestigmatiseerd. Dat was aanvankelijk de reden waarom Marijke Schouten uit Amsterdam niet wilde meewerken. xe2x80x98Het is gevaarlijk om je mening te geven, en daarom zijn er zo veel mensen in Nederland die er niet eerlijk voor uit komen dat zij op Wilders stemmenxe2x80x99, schrijft ze.

Nu kun je je afvragen of degenen die mails aan Spong schrijven representatief zijn voor de aanhang van Wilders. Het was bijvoorbeeld beter geweest een onderzoek te doen onder PVV-leden, maar omdat deze partij geen leden heeft, is dat onmogelijk. Toch schetst het artikel van Groen en Kranenberg wel een herkenbaar beeld van de Wildersfans die zich op het internet laten horen. Desalniettemin leidde het artikel, vanwege de titel en de werkwijze, tot boze reacties op het internet, onder andere van Duns Ouray, redacteur van de pro-PVV site Het Vrije Volk, die zijn stuk geplaatst kreeg op de websites de Nieuwe Reporter en Sargasso. Volgens Ouray wordt de achterban van de PVV als kleindenkende racisten weggezet. Hij noemt het artikel xc3xa9xc3xa9n van de meest schandalige journalistieke hit-jobsvan de afgelopen jaren. "Het is zxc3xb3 vooringenomen, zxc3xb3 achterbaks als jedat maar zelden ziet. Zo wordt Wilders omschreven als xe2x80x9ceen politicusdie door velen voor racist wordt uitgemaaktxe2x80x9d. Tsja."

PVV trekt steeds meer hoger opgeleide kiezers
In dezelfde Volkskrant van 20 februari schreven Groen en Kranenberg ook een artikel naar aanleiding van een onderzoek van TNS NIPO naar de aanhang van Wilders. Hieruit bleek onder andere dat de PVV steeds meer hoger opgeleide kiezers trekt. Zijvoelen zich vooral tot de partij aangetrokken vanwege de vrijheid vanmeningsuiting, die in hun ogen wordt bedreigd door de groeiendeislamisering. Zij zien Geert Wilders als de martelaar van het vrijewoord.

Verder bleek uit het onderzoek van TNS NIPO dat veel van de PVV kiezers(een kwart) 55 plus is. Verder zijn ze meestal man, wonen ze in een(koop-) rijtjeshuis en zijn ze vaak athexc3xafst. In 2006 waren dePVV-stemmers in belangrijke mate ex-LPF-kiezers (31 procent) en ex-VVD(22). Ook de PvdA was leverancier (8). Degenen die nu op de PVV zoudenstemmen, zijn voor 61 procent nieuw. Zij komen vooral van de VVD (34)en het CDA (20). Opvallend is het aantal SP-spijtoptanten (12).

Bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2006 was 9 procent van de PVVxe2x80x99ers hoger opgeleid. Nu is dat 13 procent, en onder de nieuwe aanwas zelfs 16 procent (14 procent hbo, 2 universitair). Ook het inkomen van de gemiddelde PVV-kiezer gaat omhoog. Qua welstandsniveau lijkt die steeds meer op de gemiddelde Nederlander. xe2x80x98De Wilders-stemmer normaliseertxe2x80x99, verklaarde Peter Kanne van TNS NIPO.

Wilders-stemmer is niet normaal
Die laatste opmerking van Kanne viel niet goed. Zo reageerde Volkskrant-columnist Malou van Hintum op 24 februari:"Niet de Wilders-stemmer normaliseert, maar het wordt steeds normaler om op Wilders te stemmen. En dat is een groot verschil.Alsde Wilders-stemmer zou normaliseren, zou dat betekenen dat zijnopvattingen zich meer zouden voegen naar die van het politieke midden.Nu het, kennelijk, normaler wordt om op Wilders te stemmen, betekentdat precies het omgekeerde: het politieke midden verschuift naar rechts. (..) Een woord als xe2x80x98normaliserenxe2x80x99 gebruiken voor een partij dieverdeeldheid zaait, die honderdduizenden burgers stigmatiseert en dieandersdenkenden de mond wil snoeren en wegjagen, is op zijn zachtstgezegd eigenaardig xe2x80″ of de aanhang van zoxe2x80x99n partij nou groeit of niet.Al heeft de PVV straks honderd zetels in het parlement, dan betekentdat nog niet dat Wildersxe2x80x99 ideexc3xabn normaal zijn. Aantallen legitimeren geen opvattingen. Ze geven gewicht aan politieke macht, maar niet aan morele waarden."

De koopman en de angst voor de islam
Volkskrantcolumnist Thomas von der Dunk ging in op de angst van de PVV-aanhang voor de islam. Hij schrijft: "De angst voor een islamitischewereldsamenzwering, door Wilders bewust opgeklopt, vormt de hedendaagsevariant van de aloude antisemitische mythe van een joodsewereldsamenzwering. Het verknipte geschrift Eurabia fungeert daarbij als equivalent van de beruchte Protocollen van Zio
n."Volgens Von der Dunk kent de islam net als het christendom fanatiekeaanhangers die de hele wereld willen bekeren. En ook al zijn dat ermeer dan ons lief is, ze vormen geen eendrachtigopererend cohort van een miljard. Hij vergelijkt ze met christelijkeevangelisten die we sinds Bonifatius vooral op de Veluwe en in hetVaticaan tegen komen, maar die in Amerika nog een grote groep vormen."Door Saoedische moslims gefinancierde moskeexc3xabn in Amsterdam vormende tegenhangers van door Veluwse christenen gefinancierdezendelingenkerken in Batavia", aldus von der Dunk.

Het meest wezenlijke probleem vormtvolgens hem de neiging te snel voor buitenlandse protesten tegen onwelgevalligemeningen te capituleren. Maar gecapituleerd wordt er niet speciaal voor islamitische. Het gebeurde volgens Von der Dunk ook toen Pronk indertijd na opmerkingen over de Indonesischemensenrechtensituatie het bedrijfsleven op zijn nek kreeg, wanneer wij in Chinaslechts wat onverstaanbaars mompelen, en Den Haag direct na een kaas-en bierboycot voor de Griekse bezwaren tegen volmondige erkenning vanMacedonixc3xab is gezwicht. Von der Dunk: "Het [zwichten voor protesten] is een aloude karaktertrek van Nederland als handelsland, dat overal commercixc3xable belangen ziet."

PVV zegt wat velen denken
Op 23 februari geeft Paul Schnabel in een gesprek met Groen en Kranenberg een reactieop het TNS NIPO rapport. xe2x80x98Sinds 2000 zien we dat de zorg om het vrijewoord sterk toeneemtxe2x80x99, zegt hij. De vrije meningsuiting wasvolgens hem altijd al belangrijk, maar het gevoel dat die bedreigdwordt is veel sterker geworden sinds de moord op Fortuyn en Van Gogh ende dreigementen (vanwege zijn uitlatingen over de islam) tegen GeertWilders.

Wilders wordt vervolgd wegens haatzaaien en discriminatieen mag vanwege zijn uitspraken Groot-Brittannixc3xab niet in. Tegelijkertijdwil hij zelf de Koran verbieden en radicale predikers de toegang totNederland ontzeggen (Zie ook: PVV, Partij van Verbieden). Dat is geen paradox volgens Schnabel. xe2x80x98Het gaat uiteindelijk niet om dxc3xa9 vrijheid vanmeningsuiting, maar om xc3xb3nze vrijheid van meningsuiting. Het idee isonverdraaglijk dat mensen die niet van hier komen eventjes zullenbepalen dat ik niet mag zeggen wat ik wil.’ 

Schnabel: xe2x80x98Uiteindelijk gaat het om de vraag: vanwie is dit land? Het is een machtsvraag. Wie buigt voor wie? We willenons niets laten vertellen door types van buiten. Zij moeten zichaanpassen aan onze regels.xe2x80x99 Dat de PVV-stemmer xe2x80x98normaliseertxe2x80x99, zoalsPeter Kanne van TNS NIPO zaterdag in de Volkskrant stelde, ziet Schnabel anders. xe2x80x98Datgedachtengoed was nooit een marginaal verschijnsel. Een belangrijk deelvan de Nederlanders, ook hoger opgeleiden, vond altijd al wat Wildershardop zegt. Maar het was niet netjes daarmee naar buiten te komen.xe2x80x99   

Volgens Schabel boezemt vooral het beeld van defundamentalistische islam angst in. De vrees is datxe2x80x98onze cultuurxe2x80x99 verandert. Volgens Schnabel behoort Wilders, die inspeelt op dieangst, niet in het kamp van extreem-rechts. xe2x80x98Hij hanteert niet deklassieke rechts-extremistische themaxe2x80x99s. Hijis voor homo- en vrouwenemancipatie en is niet antisemitisch.

Wilders knuffelen
Bart Jan Spruyt, voorzitter van de conservatieve Edmund Burke Stichting vertrouwt ondertussen het standpunt van Schnabel niet.Spruyt denkt dat de bestuurlijke elite de macht van Wilders wilneutraliseren door hem publiekelijk te omhelzen. Nu demoniseren nietwerkt en vervolging van Wilders hem alleen maar stemmen oplevert, ismen volgens Spruyt van tactiek veranderd. Spruyt: "Een van deopperhoofden van die elite, meneerSchnabel van het SCP, zei in de Volkskrantdat Wilders alleen maar verwoordt wat velen denken, dat hij helemaalniet extreem-rechts is, en dat hij alleen maar begrijpt dat het om degrote machtsvraag draait: van wie is dit land, wie buigt voor wie, wiepast zich aan aan welke regels, wij aan de hunne of zij aan de onze?Daarmee is Wilders gewoon een van ons. Schnabel en de zijnen hebbenvolgens Spruyt gezwegen toen zij hadden moeten spreken. Toen Wilders dearena betrad, hadden zij de problemen die wilders benoemde, beter enintelligenter moeten benoemen dan hij.  Spruyt meent dat debestuurlijke elite Wilders de ruimte heeft gegeven steeds radicalerestandpunten in te nemen en het politieke debat over islam, immigratie,integratieen multiculturalisme geheel naar zich toe te trekken.

Nieuwe PVV-aanhang komt van VVD
Tot slot reageerden TNS NIPO onderzoekers Peter Kanne en Tim de Beer in de Volkskrant. Zij signaleren dezelfde reflexen hoe hun analyse totdezelfde reflexen leidt als toen Pim Fortuyn aan de bel trok.
Ze wijzen erop dat ze al inoktober 2004 een profiel maakten van depotentixc3xable Wilders-stemmer. Ze schreven toen: xe2x80x98De lijst-Wilders lijktdraagvlak te hebben onder alle lagen van de bevolking. Het profiel vande Wilders-aanhang wijkt niet in grote mate af van de Nederlandsepopulatie. De potentixc3xable Wilders-stemmer heeft een ander profiel dan demensen die in 2002 LPF stemden, deze bevonden zich meer in de lageresociale regionen.xe2x80x99

Wilders stond eind 2004 op ruim twintig zetels in de peilingen, uiteindelijkhaalde de PVV negen zetels en bleken veel hoger opgeleiden onderwegafgehaakt. De PVV-stemmer leek bij de Kamerverkiezingen van 2006  wxc3xa9lsterk op de LPF-stemmer uit 2002: veelal laag of middelbaar opgeleid,en uit de lagere sociale klassen. Nu is dat anders, omdat Wilderszich het  thema xe2x80x98vrijheid van meningsuitingxe2x80x99 heeft toegexc3xabigend, Opnieuw neemthet aandeel hoger opgeleiden binnen de PVV-achterban toe, hoewel hetaandeel nog altijd lager ligt dan het nationale gemiddelde.

Volgens Kanne en De Beer evolueert de aanhang van Wilders. Werd eerst vooral belang gehecht aan op zichzelf gerichteen behoudende waarden, er komen steeds meer mensenbij die ontwikkeling willen en iets meer op de ander gericht willen zijn. DE nieuwe PVV’ers zijn ‘prestatiegerichtxe2x80x99en xe2x80x98ambitieusxe2x80x99, en tot hen behoren veel (kleine) ondernemers en VVD-stemmers.

Nu stemt 5 tot 15 procent van de kiezers opde PVV, maar uit de onderzoeken van Kanne en De Beer blijkt dat zoxe2x80x99n 40 procentvan de Nederlanders hem bij veel kwesties steunt, gedoogt, of zich doorde PVV gehoord voelt. Deze mensen zullen echt niet allemaal op de PVVstemmen, maar de PVV verwoordt wat velen denken.

De onderzoekers concluderen: "Indie zin lijkt Wilders in de voetsporen van Fortuyn te treden. Beidenzeiden wat velen dachten, en hun aanhangers laten zich niet ompratendoor ze te vertellen dat ze xe2x80x98abnormalexe2x80x99 ideexc3xabn hebben. Voorspelbareuitlatingen over hoe xe2x80x98abjectxe2x80x99 Wildersxe2x80x99 ideexc3xabn zijn, zullen de klooftussen de xe2x80x98politiek correctenxe2x80x99 en de PVV-achterban alleen maarverdiepen."

Ewoud Butter

Links:

PVV-stemmers op het internet

Groen en Kranenberg geven bij hun artikel een overzicht vananti-islamitische sites waarop veel PVV-stemmers zijn te vinden, maarook aanhangers van andere partijen. De lijst is beperkt en valt metgemak met enkele tientallen sites uit te breiden, te beginnen met desites van Elsevier, De Telegraaf, GeenStijl en Spitsnieuws. De volgende sites worden door Groen en Kranenberg genoemd: Dutch Faith Freedom,  Eurabie, Jihad Watch ,Het Vrije Volk ,de weblogs van Afshin Ellian, Hans Jansen en de fansite van Ayaan Hirsi Alizijn  populair net als de monologen van de Brit Pat Condell,die religie bekritiseert – in het bijzonder de islam – en hetregelmatig opneemt voor Wilders: www.youtube.com/patcond

Angst voor de islam
Ter aanvulling op het TNS NIPO onderzoek en het artikel van Groen en Kranenberg: Op het Vrije Volk van Duns Ouray hebben ze eind vorig jaar een enquete gehouden onder ruim 1000 bezoekers. De uitslag geeft een aardig beeld van de opvattingen van de bezoekers van de site, overigens niet per definitie allen PVV-stemmers.

Op de vraag of de islam recht van bestaan heeft in Nederland, zolang zij zich houdt aan alle wetten en regels, antwoordt 11% van de respondenten volmondig ‘ja’ en antwoordt 36% ‘nee, onder geen enkel beding’. 16% vindt dat het kan wanneer bepaalde wetten en regels worden aangescherpt en 36% vindt dat de Islam in Nederland een plaats heeft wanneer openlijk afstand wordt gedaan van alle haatdragende geschriften.

Tweederde van de respondenten heeft er geen enkel vertrouwen in dat het uiteindelijk goed komt met de islam in Nederland en een kleine 30% heeft daar ernstige twijfels over.

Bijna de helft vindt dat de Koran als geschrift gewoon is toegestaan, een kwart wil dan wel dat moslims openlijk afstand nemen van bepaalde passages en de rest vindt dat de Koran wordt verboden.

Ruim tweederde van de respondenten denken dat moslims een verborgen agenda hebben en Nederland uiteindelijk willen onderwerpen. Een kwart is er niet gerust op dat die verborgen agenda er niet is en 5% vindt een verborgen agenda flauwekul.

Vier procent heeft geen problemen met het dragen van hoofddoekjes, 32% vindt het goed wanneer hoofddoekjes in de privxc3xa9-sfeer zijn toegestaan, zolang het maar niet in (zichtbare) overheidsfuncties gebeurt, 27% wil het dragen van hoofddoekjes actief ontmoedigen en 36% wil de doekjes verbieden.

Bebaarde en gehoofddoekte moslims in reclame zijn voor de meeste HVV bezoekers een gruwel. Voor 60% is het onacceptabel, 29% vindt dat het ontmoedigd zou moeten worden en 12 % heeft er geen probleem mee.

Driekwart van de HVV bezoekers vindt dat de bouw van moskeexc3xabn aan banden moet worden gelegd, geen moskee meer erbij, 21% wil de bouw van moskeeen ontmoedigen en 6% vindt het prima wanneer er nieuwe moskeeen bij zouden komen.

Gezinshereniging zou moeilijker moeten worden gemaakt voor iedereen. Dat vindt de helft van de respondenten, 45% vindt dat het vooral moeilijk gemaakt zou moeten worden voor mensen uit islamitische landen en 4% heeft er geen enkele moeite mee.

Driekwart van de HVV bezoekers is bang dat islamitisch terrorisme verder zal intensiveren en  misschien wel zal uitmonden in een mondiale oorlog. 22% verwacht dat het altijd wel zal blijven bestaan en 2% denkt dat het een tijdelijk fenomeen is.

Tot slot vindt een kleine driekwart van de respondenten dat dubbele nationaliteiten uit den boze zijn. 21 % vindt het selectief toelaatbaar en voor 5% is het geen enkel probleem.