Israel, Hamas en Palestina, de oplossingen van een Marokkaanse jood (David Pinto)

Het gaat weer goed mis in het Midden Oosten. Israxc3xabl en Hamas voeren weer hevig strijd. Is er enig licht in dit tunnel? Een omwenteling bij de Israxc3xablixe2x80x99s en de Palestijnen is de enige uitweg. Een artikel van David Pinto.

Ik ben Jood geboren en getogen in een Berber dorpje in Marokko, heb daar met groot plezier mijn jeugd doorgebracht en heb aan den lijve ervaren dat een co-existentie van Joden en Moslims (Berbers en Arabieren) prima kan. Na de stichting van de staat Israel heb ik daar een aantal jaren gewoond, in het Israxc3xablische leger gediend en deel genomen aan de zesdaagse oorlog als hospik. Ik heb mijn jeugd met moslims en Arabieren doorgebracht en vraag me af waarom dat nu niet meer denkbaar zou zijn. Zijn die twee culturen in 60 jaar zo ingrijpend veranderd? Of is het conflict in twee generaties al onoplosbaar geworden? Is er xc3xbcberhaupt een oplossing denkbaar tussen de partijen in het Midden-Oosten?
Een oplossing is wel degelijk mogelijk.
Maar alleen wanneer 1) oplossingen worden aangedragen die bij de xe2x80x98regiomentaliteitxe2x80x99 passen en 2) wanneer beide partijen bij het conflict de retoriek die tot op heden is gebezigd loslaten.

1. Regiomentaliteit

Vele voorstellen zijn geformuleerd en pogingen zijn ondernomen, zonder succes.
Het waren veelal xe2x80x98westersexe2x80x99 oplossingen die niet bij de regiomentaliteit passen. Ter illustratie, de met veel aplomb gelanceerde ‘Roadmap to peace’.
In dit document herken ik de westerse aanpak van xe2x80x98conflicthanteringxe2x80x99.

Ten eerste. Gelijk xe2x80x98met de deur in huis vallenxe2x80x99 richting oplossing, de emotionele kant van het conflict voorbijgaand. Het document vangt dan ook aan met:
xe2x80x9cHet volgende is een op resultaten en prestaties gebaseerde en doelgerichte roadmap , met duidelijke fasen, tijdslijnen, data en mijlpalen met als doel vooruitgang te boeken via wederzijdse stappen door de twee partijenxe2x80xa6xe2x80x9d.

Ten tweede. Veel aandacht, in dit stadium van slechts een document, voor details:
xe2x80x9cAlle Palestijnse veiligheidsdiensten worden samengevoegd en geherstructureerd in drie diensten, die rapporteren aan een versterkt ministerie van Binnenlandse Zaken.
De geherstructureerde Palestijnse veiligheidsdiensten en hun tegenhangers van het Israxc3xablische leger hervatten progressief hun samenwerking op gebied van veiligheid en andere terreinen, in uitvoering van het Tenet werkplan, daarbij inbegrepen regelmatige vergaderingen op hoog niveau, met deelname van veiligheidsofficials van de VS.xe2x80x9d
Er zijn vele voorbeelden hiervan in het document.

Dit doet mij denken aan een patixc3xabnt die in levensgevaar op de grondligt met open ader, terwijl de toegesnelde hulptroepen zich bekommerenover zijn kleding, zijn haar, zijn nagels en de veters van zijnschoenen.

Ten derde. De betutteling die ik herken in Nederland bij de behandeling van Moslims en andere migranten:
xe2x80x9cDePalestijnen moeten hun politieke instellingen grondig hervormen tervoorbereiding van de uitbouw van hun Staat, daarbij inbegrepen hetopstellen van een Palestijnse Grondwet en de organisatie van vrije,eerlijke en open verkiezingen.xe2x80x9d  Of het volgend ronduit lachwekkendpassage: xe2x80x9cDe Palestijnse veiligheidsdiensten ontplooien zich in degebieden, die het Israxc3xablische leger verlaten heeft.xe2x80x9d

Ten vierde. Roadmap schaft geen helderheid en schuift de kernissues voor zich uit.
Pas in de laatste (derde) fase, voorziet het document in de regelingvan: de (definitieve) grenzen; Jeruzalem; de vluchtelingen en denederzettingen. En dan nog met grote vaagheid, juist in een regio waarde behoefte en noodzaak aan helderheid, duidelijkheid en beslistheidgroot is.
xe2x80x9cTevens zal dit een overeengekomen, rechtvaardige en realistischeoplossing van het vluchtelingen probleem omvatten en een onderhandeldeoplossing over de status van Jeruzalem, die rekening houdt met depolitieke en religieuze bekommernissen van beide zijden en dewereldwijde religieuze belangen van joden, christenen en moslimsbeschermt.xe2x80x9d

Geen wonder dat de xe2x80x98Roadmap xe2x80x99 niet heeft bereikt wat zij beoogde, namelijk:

xe2x80x9cDe partijen zullen een definitieve en omvattende permanente statusovereenkomst bereiken, die het Israxc3xablisch-Palestijns conflict zalbexc3xabindigen in 2005, via een regeling onderhandeld tussen de partijen.xe2x80x9d

Voor zeker geldt juist hier: First thinks first.

2. Oude retoriek loslaten

Voorop gesteld: het is volkomen onmogelijk geworden om deze kwestielouter rationeel te benaderen. Dat geldt evenzeer voor de schrijverdezes. Verder op hierover meer. Dit punt is tevens xc3xa9xc3xa9n van de grotestruikelblokken bij de zoektocht naar een voor alle partijenaanvaardbare oplossing. Een advies gepresenteerd als zijndexe2x80x98onpartijdigxe2x80x99 dat vervolgens degelijk partijdig blijkt te zijn, heeftgeen enkel kans. Daarom is het ook maar goed ermee te beginnen, deerkenning van de subjectiviteit.

Ik ben dus ook subjectief. Maar wel xe2x80x98dubbel-subjectiefxe2x80x99.
Door de ene subjectiviteit wil ik absoluut niets horen van eenmogelijke opheffing van de staat Israxc3xabl als optie, als is het maartheoretisch. Wat eigenlijk de diepste wens is van de verachtelijkeclubs zelfhaters als xe2x80x98Ander Antisemitisch Joods Geluidxe2x80x99, zoals ik zezelf noem. Door de andere subjectiviteit wil ik ook niets horen vandiegenen die nog steeds zich verzetten tegen een staat voor dePalestijnen, vanwege een xe2x80x98enkelvoudige subjectiviteitxe2x80x99 dat Palestijnenniet te vertrouwen zijn en onmogelijk met hen samen te leven. Ik weet,ook uit eigen ervaring, dat dit gewoonweg niet klopt.
Uit deze xe2x80x98dubbele subjectiviteitxe2x80x99 volgt mijn vastberaden opinieaangaande het recht van twee soevereine Staten: Israxc3xabl xc3xa9n Palestina.Het betwisten van xc3xa9xc3xa9n van beide, is mijn volstrekte overtuiging,behoort tot de oude retoriek en lost het probleem niet op.

Een tweede vereiste stap voor de benodigde omwenteling is hetdepolitiseren van het vraagstuk. Wij met zxe2x80x99n allen, dus ook de mediamoeten ophouden met ideexc3xabn alleen rechts of links te labelen:gematigde, genuanceerde, vredelievende standpunten zijn links en dusgoed. Duidelijke, uitgesproken, oorlogaanhangende meningen zijn rechtsen dus slecht. De deling rechts, links, goed , slecht moet plaats makenvoor een consensus in dit vraagstuk: de voortdurende escalatie vanoorlogen en incidenten die aan velen het leven kosten zonder datdaardoor het probleem wordt opgelost moet afgelopen zijn. Niet eenrechts of links getinte aanpak zal hiertoe bijdragen, maar een nuchter,realistisch/pragmatisch, haalbaar en aan beide partijen recht doendebenadering kan dat bewerkstelligen. Deze vier condities voor een nieuwebenadering zouden tot een omwenteling kunnen leiden.

1. NUCHTER

Nuchter is het om partijen gelegenheid te geven alle ongenoegen,frustraties en woede, maar ook alle wensen te kunnen uiten, zondertaboe. Nuchter is het ook hardop te articuleren dat er in beide kampenextremisten zijn vol haat en rancune. Nuchter is het ook om daarbij aante geven dat zij slechts een minderheid vormen, in beide kampen.Nuchter is het de extremisten en de wereldterroristen met alle middelente bestrijden, dus ook met geweld, ook in internationaal verband.Nuchter is het ook om niet meer te blijven hangen en wroeten in hetverre verleden. Hoe was het vxc3xb3xc3xb3r 1948 en hoe ging dat precies in zxe2x80x99nwerk tot de stichting van de Staat Israxc3x
abl? Het is weinig vruchtbaardaarin te blijven wroeten. Immers, als je teruggaat in de historie, totwanneer ga je terug? Waar trek je de grens? Nog verder teruggaan kanons brengen bijvoorbeeld tot de tijd van Koning David. En toen wasGroot Israxc3xabl van de Joden en niet van welk ander volk dan ook. Het ispragmatisch uit te gaan van het vaststaand gegeven dat Israxc3xabl er is endat nimmer dit terug te draaien is, zonder dat het hele gebied gelijkmet de grond te verwoesten.

2. REALISTISCH/PRAGMATISCH

Ik heb zoals gezegd deelgenomen aan de zesdaagse oorlog. Emotioneeldenk ik dan het volgende: Israxc3xabl wilde die oorlog volstrekt niet, maaris daartoe gedwongen. Zij heeft de oorloog gewonnen en gebiedenveroverd. Waarom moet zij dan die gebieden teruggeven? Het was tochgeen xe2x80x98oorlogje spelenxe2x80x99? Het is dus op zich een redelijke gedachte.Immers, xe2x80x98met oorlog voeren kun je winnen of verliezenxe2x80x99. De VN kan welin 1969 besloten hebben in haar resolutie 242 voor de terugtrekking vanIsraxc3xabl uit de xe2x80x98bezette gebiedenxe2x80x99, maar de titel waarop de resolutie isaangenomen is fout. Het zijn gewoonweg veroverde gebieden na eenbloedige strijd. Hoezo teruggeven? Kinderen kunnen dat doen. Ik was eenverwend en tamelijk agressief kind. En als ik bij het knikkeren hadverloren, eiste ik mijn knikkers terug. Volstrekt kolder, maar ik wistniet beter, toen. Terzijde, wat is een VN resolutie waard in de huidigeconstellatie? Resolutie 1559 gaat over de ontwapening van de in 1982opgerichte Hezbollah. Wordt ook niet uitgevoerd.
Toch laat ik deze gedachte en uitgangspunt aangaande xe2x80x98het teruggevenvan door oorlog gewonnen gebiedenxe2x80x99 varen, uit realistisch/pragmatischoogpunt. Het stoelt op een kromme redenering, maar xe2x80x98de wereldxe2x80x99 wil ditnu eenmaal.
Realistisch is het ook om de gedachte van Groot Israxc3xabl voorgoed te laten varen, ook door diegenen die zulks vurig verlangen.
Niet realistisch is evenzeer te verlangen dat de Palestijnsevluchtelingen naar Israxc3xabl terugkeren. Dan zijn Joden in xc3xa9xc3xa9n klap deminderheid. Onveilig. Dit van Israxc3xabl verlangen staat gelijk aan akkoordgaan met zelfvernietiging.

3. HAALBAAR

Met deze contouren is het goed mogelijk aan een haalbaar xe2x80x98Masterplanxe2x80x99 te werken, met een zestal pijlers:

1.    Er dienen twee soevereine Staten naast elkaar te komen staan: Israxc3xabl xc3xa9n Palestina
2.    Israxc3xabl dient de gewonnen gebieden in de Zesdaagse Oorlog terug te geven
3.    Ook grote nederzettingen (incl. Hebron) dienen te worden ontruimdopdat een volwaardige staat Palestina kan worden gesticht en niet eenverbrokkeld gebied, zoals premier Barak in 2000 beoogde.
4.    Oost Jeruzalem blijft bij Israxc3xabl, maar dient dit ruimschoots tecompenseren op diverse gebieden (economisch, technologisch etcxe2x80xa6.)
5.    Palestijnse vluchtelingen kunnen zich desgewenst in de nieuweStaat Palestina vestigen. Israxc3xabl dient alle benodigde hulp hierbij tebieden
6.    Extremisten (van beide kanten) dienen hard (desnoods met geweld) te worden aangepakt, ook in internationaal verband

Met aanvaarding van deze uitgangspunten, kunnen ALLE partijen (ookHamas en Hezbollah), onder internationaal toezicht in een xe2x80x98Masterplanxe2x80x99alle kwesties bespreken, onderhandelen en definitief regelen.
LET WEL. Kleine groepen haters en andere ontspoorde extremisten zullenaltijd en overal blijven. Het xe2x80x98Masterplanxe2x80x99 regelt de internationalebestrijding en ontmanteling hiervan.

4. RECHT DOEN AAN BEIDE PARTIJEN

Een oplossing waarbij slechts xc3xa9xc3xa9n van de partijen zijn zin krijgt,drijft op zand en zal vroeg of laat zijn werking verliezen. De hiervoorgestelde concessies doen wel recht aan beide partijen:
–    De Palestijnen krijgen hun zin van een soevereine volwaardige staat en behoorlijke compensaties.
–    De Israxc3xablixc3xabrs krijgen hun zin van het behoud van Oost-Jeruzalem en geen terugkeer van Palestijnse vluchtelingen.

Een Masterplan stoelend op deze pijlers doet niet alleen recht aanbeide partijen. Het is ook een keuze om vele miljarden van de nustrijdende partijen niet meer aan dood en verderf uit te geven, maaraan welvaart en ontwikkeling. Welk verstandig en werkelijk vredelievendmens zou niet deze keuze maken?

Hoe het ook zij, het hier beschreven compromis lijkt mij het meestrechtvaardig en het meest haalbaar. Maar het belangrijkste is nietzozeer dat dit compromis wordt genomen als oplossing, maar dat hetvredesproces begint met het oplossen van de echte issues voordat dedetails worden ingevuld. Dus de eerste fase van onderhandelingen moetgaan over het stopzetten van het bloedvergieten aan beide kanten (watin praktijk neerkomt op het ontwapenen van Palestijnseterreurbewegingen); het Palestijnse vluchtelingenprobleem en de statusvan Oost-Jeruzalem. De Roadmap eist inderdaad in de eerste fase hetstopzetten van terreur, maar bewaart de andere belangrijke issues voorde laatste fase van het vredesproces.
De kernboodschap in dit soort conflicten is: je bereikt alleen eenoplossing door de pijnlijke problemen aan te pakken, niet door ze voorje uit te schuiven.

Prof. dr. David Pinto*)                        
Hoogleraar-directeur
Intercultureel Instituut (ICI) Amsterdam

Website: www.davidpinto.nl

*) Pinto is ook in Israxc3xabl hoogleraar Interculturele Communicatie.Uitgebreid verslag van de opdracht aldaar, is vanuit Ashkelon verslagendoor Milco Aarts en Frank van Vliet in de Telegraaf van zaterdag 18november 2000, onder de kop "Professor Pinto als vredestichter".

Links (meer opinie over het israelisch-palestijns conflict):

De wereld kan niet blijven wegkijken (Mohammed Benzakour)
Denken over het conflict in het Midden-oosten gebeurt steeds in hokjes (Clara Legene)
De heiligheid voorbij (Mohammed Benzakour)
Is de berichtgeving in Nederland pro-Israelisch of pro-Palestijns? (ewoud butter)