Wie pakt de integratie het hardste aan? Wie is het flinkste? CDA, PvdA en VVD hebben de afgelopen weken rapporten uitgebracht waarin stevige taal wordt gesproken over integratie. Uit angst kiezers te verliezen aan de PVV, willen de partijen vooral de indruk wekken dat ze ieder signaal van maatschappelijke onvrede over de gebrekkige integratie van allochtonen serieus nemen. Natuurlijk, er zijn problemen genoeg met een kleine groep, maar je loopt het risico voor ‘politiek correct’ versleten te worden wanneer je zegt dat het op veel vlakken eigenlijk wel goed gaat met de integratie.
Feiten vertellen vaak een genuanceerder verhaal dan politici. Die conclusie valt te trekken uit een recent rapport van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en een artikel in Vrij Nederland.
Rond de laatste eeuwwisseling en zeker tijdens en na de Fortuynrevolte groeide de steun voor de opvatting dat de integratie van etnische minderheden in was Nederland mislukt. Op verzoek van de Tweede Kamer werd een onderzoek gestart naar de resultaten van 30 jaar integratiebeleid door de Tijdelijke Commissie Onderzoek Integratiebeleid, ook wel de Commissie Blok genoemd. Deze commissie concludeerde in januari 2004 tot veler verrassing dat de integratie deels tot geheel een succes was, onder andere omdat de positie van allochtonen in het onderwijs en op de arbeidsmarkt spectaculair was vooruit gegaan. Volgens de had het overheidsbeleid zelf niet bijgedragen aan dit succes, maar hadden de allochtonen het vooral zelf gedaan.
Het rapport van Blok (VVD) werd weggehoond, omdat het niet overeen kwam met het beeld van de meeste politici.
De discussies die ontstonden naar aanleiding van het verschijnen van het rapport van de Commissie Blok, zijn illustratief voor de manier waarop in Nederland over het integratievraagstuk gedebatteerd wordt. Het zijn discussies waarbij feiten voor meerdere uitleg vatbaar blijken en waarbij de emoties hoog op kunnen lopen en tegenstanders snel gediskwalificeerd worden.
Is de integratie gelukt of juist mislukt? Is het een teken van segregatie wanneer allochtonen zich organiseren in eigen organisaties of is het juist een noodzakelijke stap in een proces van emancipatie zoals dat ook ooit gold voor bijvoorbeeld katholieken, vrouwen en homoxe2x80x99s?
Discussies over integratie doen al snel denken aan een dispuut over de vraag of een glas halfvol of half leeg is. Ben je xe2x80x98naxc3xafefxe2x80x99 of xe2x80x98politiek correctxe2x80x99 wanneer je de nadruk legt op de grote groep die het goed doet? Of ben je xe2x80x98stigmatiserendxe2x80x99 bezig wanneer je juist het accent legt op de groep die niet deelneemt aan de samenleving of zich te buiten gaat aan activiteiten die haaks staan op breed gedeelde normen en waarden? De werkelijkheid heeft vele gezichten, die reflecties zijn van even uiteenlopende verwachtingen, emoties en (voor)oordelen.
Goed, dan de feiten die deze week gepubliceerd werden: het CBS-rapport de Nederlandse samenleving 2008 wijst uit dat niet-westerse immigranten en hun kinderen hard bezig zijnde achterstand ten opzichte van hun autochtone landgenoten in te halen.Steeds meer immigranten gaan naar het hoger onderwijs, en een toenemendaantal gaat met een diploma van school. Ook het aantal migranten meteen baan is flink toegenomen. Daarnaast is de sociale cohesietoegenomen. Migranten worden lid van allerlei clubs en hebben vakercontact met hun buren. Dat schrijft de wereldomroep.
Volgens Jan Latten, demograafbij het CBS is ook de politieke participatie toegenomen: "Er zijn indicaties datsociale contacten toenemen, vooral op buurtniveau. Men is ook vakerbetrokken bij de politiek. Of dat uit gezelligheidsoverwegingen is, kunje niet concluderen. Lidmaatschap van een vereniging gebeurt misschienook wel om de eigen belangen zeker te stellen. Maar het wordt welgezien als norm voor sociale binding."
Terwijl er steeds meer irritatie is over het asociaal gedrag, vooral van een groep Marokkaansejongeren, daalt de criminaliteit voelen mensen zich veiliger in hun wijk dan voorgaande jaren.
Een vergelijkbaar beeld komt naar voren uit een zeer lang en goed gedocumenteerd artikel in Vrij Nederland. Behalve naar het onderzoek van de Commissie Blok wordt daarin ook verwezen naar SCP-publicaties en naar Tweede generatie. Last of kapitaal voor de steden? van deAmsterdamse politicoloog Maurice Crul. Deze onderzoeken laten volgens VN allemaalzien dat er al zeker tien jaar fors wordtgexc3xafntegreerd."Het opleidingsniveau stijgt, de werkloosheid neemt af, de acceptatievan de democratie neemt toe. Er tekent zich een nieuwe xe2x80x98allochtonemiddenklassexe2x80x99 af die wegtrekt uit de oude wijken om zich te vestigen intypische middenklasse-enclaves als Almere en Nieuwegein. Maurice Crul:xe2x80x98Eenderde van de Turkse en Marokkaanse Nederlanders heeft in xc3xa9xc3xa9ngeneratie het hoger onderwijs bereikt. Dat is spectaculair.Maar tegelijkertijd is er een net zo grote groep die achterblijft. Diepolarisatie binnen migrantenkringen is opvallend.xe2x80x99
Crul constateert ook dat de secularisatie onder moslims toeneemt: xe2x80x98Bijnaalle hoogopgeleide Turkse en Marokkaanse Nederlanders die wij hebbengexc3xafnterviewd, gaan niet naar de moskee. Tien procent van alle Turkse enMarokkaanse Nederlanders van de tweede generatie noemt zich zelfs nietreligieus. De scheiding tussen kerk en staat wordt door de overgrotemeerderheid van Turkse en Marokkaanse Nederlanders van de tweedegeneratie als vanzelfsprekend beschouwd xe2x80″ waarmee ik dus niet zeg datde rest behoort tot de taliban.xe2x80x99
In Vrij Nederland wordt uitgebreid ingegaan op de vraag hoe het komt het dat de positieve resultaten van wetenschappelijkeonderzoeken nauwelijks spelen een rol in het integratiedebat. Hieronder een uitgebreide samenvatting.
Volgens Ido deHaan, hoogleraar politieke geschiedenis aan de Universiteit vanUtrecht, worden onderzoekers die materiaal aanleveren voorhet integratiedebat bijna allemaal als xe2x80x9cpolitiek partijdigxe2x80x9d afgeserveerd.xe2x80x99 Wetenschappers zouden xe2x80x98linksexe2x80x99 belangen dienen en hunonderzoeken zijn dus bij voorbaat suspect.
Maurice Crul legt de oorzaak van de focus op vooral de slechte resultaten bij publicist Paul Scheffer : xe2x80x98Ik denk dat het debat van begin af aan isbepaald door het multiculturele drama van Paul Scheffer. Sindsdienoverheerst de gedachte dat de integratie volledig is mislukt. Cijfersdie het drama bevestigen xe2x80″ hogere schooluitval, criminaliteit xe2x80″ krijgende meeste aandacht bij zowel politiek als media. De moord op Theo vanGogh heeft die negatieve aandacht versterkt. Het integratiedebat kreegsindsdien ook nog eens een emotionele lading.xe2x80x99
Volgens sociaal-geograaf Ewald Engelen heeft Scheffer zeer selectief heeft gewinkeld uit onderzoeksresultaten. Engelen: ‘Ik twijfel nietaan Scheffers integriteit. Maar hij is zich steeds meer gaan gedragenals een profeet met een beschavingsoffensief. Sinds de moord op Theovan Gogh wordt hij ook steeds meer als een profeet beschouwd. Zijnzwartgallige essay leek plotseling samen te vallen met de realiteit.xe2x80x99 Engelen meent dat Scheffers xe2x80x98goede bedoelingenxe2x80x99 een averechtseffect hebben. xe2x80x98De nadruk die Scheffer legt op de nationaleidentiteit leidt ertoe dat migranten als kleuters worden aangesproken,die aan de hand van de autochtone
elite de heilzame Nederlandse cultuurmoeten worden binnengeloodst. Dat hiermee de kloof tussen migrant enNederland alleen maar groter wordt, ziet hij niet. En zijn boodschapvindt ook nog overal weerklank. De politieke elite was blind, maar hijheeft ze de ogen geopend.xe2x80x99
Scheffer ontkent dit in Vrij Nederland: xe2x80x98Ik hebhet in mijn laatste boek Het Land van aankomst juist niet over een vastomschreven xe2x80x9cnationale identiteitxe2x80x9d maar over xe2x80x9cnatievormingxe2x80x9d, dat wilzeggen een zelfbeeld in ontwikkeling. Zo schrijf ik in mijn boek: xe2x80x9cDeintegratie is nooit voltooid, omdat telkens nieuwe verlangens wordenopgenomen in de verbeelde gemeenschap.xe2x80x9d Veel van mijn critici uit deuniversitaire wereld maken het zich nogal gemakkelijk. Veel beweren,maar weinig citeren.xe2x80x99 Scheffer: xe2x80x98Onmiskenbaar is er vooruitgang bij de tweede generatievergeleken met de eerste. Het algehele beeld is echter gemengd. De veelgeciteerde hoogleraar economische sociologie Justus Veenman schreef alin 1999 dat xe2x80x9cde achterstand van allochtone jongeren op autochtonejongeren niet of nauwelijks is goedgemaaktxe2x80x9d, omdat de autochtonejongeren het ook beter doen dan voorgaande generaties. Hij constateertxe2x80x9chet gevaar van een intergenerationele overdracht van achterstandxe2x80x9d.Zoals u ziet, is het iets ingewikkelder dan mijn geachte critici willendoen geloven.xe2x80x99
Maar Veenman laat op zijn beurt weer weten dat ook wat hem betreftScheffer voor zijn essay enrepliek xe2x80x98selectief heeft gelezen xc3xa9n geciteerdxe2x80x99 en daardoor een xe2x80x98tenegatief beeldxe2x80x99 heeft geschetst van de integratie van allochtonen inNederland.
De schrijvers van Het bange Nederlandconstateren dat het publieke debat over integratie wordt gegijzeld door angstbeelden. De Haan:xe2x80x98Het eerste angstbeeld vormen de buitenlanders die onze samenleving vanbuiten bedreigen. Ten tweede heb je het beeld van de xe2x80x9clinkse kerkxe2x80x9d,kosmopolieten en intellectuelen die zich als een soort vijfde colonnebuiten xe2x80x9chet volkxe2x80x9d hebben geplaatst om hun eigen belangen te dienen.Sinds Pim Fortuyn zijn politici als de dood voor xe2x80x9chet volkxe2x80x9d. Luisterennaar xe2x80x9chet volkxe2x80x9d is een nieuw politiek correct credo geworden.xe2x80x99 Politicihebben xe2x80x98het volkxe2x80x99 volgens De Haan zeer streng afgebakend: xe2x80x98Het zijn deautochtone burgers in de oude wijken wier zorgen lang niet serieus zijngenomen door xe2x80x9cde linkse kerkxe2x80x9d.xe2x80x99 Een van de grote boosdoeners in rechtse ogen is de burgemeester van Amsterdam. DeHaan: xe2x80x98Vooral Job Cohen, burgemeester van Amsterdam, wordt vaaknaxc3xafviteit verweten als het gaat om het gevaar van de islam.xe2x80x99
Het debat over de intgratie is geculturaliseerd. Femke Halsema: xe2x80x98Was het in de jaren tachtig taboe omculturele oorzaken te zoeken voor de achterstand van migranten, nu wordje vierkant in je gezicht uitgelachen wanneer je beweert datsociaal-economische omstandigheden xc3xb3xc3xb3k een rol spelen.xe2x80x99Zo stelde PvdA-KamerlidJeroen Dijsselbloem onlangs nog in een interview met NRCHandelsblad dat PvdAxe2x80x99ers die menen dat vooralsociaal-economische oorzaken een rol spelen xe2x80x98een marxistischachterhoedegevechtxe2x80x99 leveren binnen de partij.
Volgens Afshin Ellian is het te danken aan de polarisatie in het debat dat het beter gaat met de integratie van moslims in Nederland: xe2x80x98Het opleidingsniveaustijgt, veel moslimstudenten seculariseren razendsnel en steeds meermoslims accepteren de scheiding tussen kerk en staat. Maar ik denk datde toenemende integratie en emancipatie van moslims de verdxc3xadxc3xa9nste isvan het gepolariseerde debat. Juist de felheid waarmee het debat wordtgevoerd, dwingt moslims om kritisch na te denken over de islam.Polarisatie dwingt je tot het maken van een keuze. De polarisatie vanhet debat over islam en integratie heeft de emancipatie van moslims inNederland de afgelopen jaren bevorderd.xe2x80x99
Politicoloog Maurice Crul: xe2x80x98De studenten van nu zijnrealistischer. Ze beseffen dat ze een stigma met zich meedragen, datveel Nederlanders negatief over Marokkanen en Turken denken, dat zedrie keer harder moeten werken om succes te behalen. Ze gaan daar ookvrij professioneel mee om. Ze onderhouden goede netwerken die bedoeldzijn om elkaar vooruit te helpen.xe2x80x99
Sociaal-geograaf EwaldEngelen is somber gestemd: xe2x80x98De angst voor de islam wordt niet alleengevoed door een paranoxc3xafde groepje rechts-conservatieve populisten. Ookde politieke elite bezondigt zich eraan. Nederlanders worden continubang gemaakt met boerkaxe2x80x99s, met de dreiging voor een aanslag dooronheilspellende berichten van de Nationale Cxc3xb6ordinatorTerrorismebestrijding, met moslims die maar niet de Nederlandseidentiteit willen accepteren. Maar wanneer je de angst voor de islamaanwakkert, crexc3xaber je vanzelf je eigen vijand omdat moslims zich dansteeds meer van de samenleving zullen afkeren.xe2x80x99
Lees het gehele artikel in Vrij Nederland
Naast de geciteerde bronnen is voor dit artikel ook gebruik gemaakt van de publicatie Gekleurde verwachtingen van ACB Kenniscentrum.
Meer over dit onderwerp in de categorie opinie
Allochtonenweblog 