Het heeft even geduurd, maar de gemeente Amsterdam is bevallen van de notitie ‘Scheiding Kerk en Staat’. Met deze notitie probeert het gemeentebestuur de politieke ruimte te crexc3xabren om bij de aanpak van de radicalisering van islamitische jongeren ook samen te kunnen werken met  islamitische organisaties.

Indirecte aanleiding voor de notitie was de ophef die ruim een jaar geleden ontstond over de financiering van de bouw van de Westermoskee. In juni 2007 werd bekend dat de gemeente Amsterdam eerder middels heterfpacht een lening had gegeven aan de Turks conservatieve stromingMilli Gxc3xb6rxc3xbcs, onder andere om te voorkomen dat Milli Gxc3xb6rxc3xbcs voor definanciering van de bouw van de Westermoskee een beroep zou doen opgeldschieters uit het buitenland. Toen dit in zomer van 2007 bekendwerd, sprak een meerderheid van de Amsterdamse gemeenteraad zich uittegen overheidsbemoeienis met de religieuze koers van een organisatieen werd het gemeentebestuur in een motie van de PvdA gevraagd om inhaar contacten met religieuze organisaties vooral het middel van dedialoog in te zetten.

Cohen mocht zogezegd van zijn eigen partij alleen nog maar gaan thee drinken. Nou kan thee drinken bijzonder nuttig zijn, maar om effectief de jongeren te kunnen bereiken die dreigen te radicaliseren is echter meer nodig dan een kopje thee drinken met  moskeebestuurders.

In het geval van het tijdig signaleren van specifiek islamitischextremistisch gedachtengoed en het weerbaar maken van burgershiertegen, is samenwerking met moskeeorganisaties onvermijdelijk. Dezeorganisaties, inclusief hun achterban en hun geestelijke voorgangers,kunnen islamitisch extremistisch gedachtengoed als eerste signaleren enkunnen hiertegen in het geweer komen met de inzet van gezagsdragers envan de mensen (familie, vrienden) uit de directe omgeving van degenedie radicaliseert. In bijvoorbeeld de Amsterdamse stadsdelen Oost enSlotervaart wordt daarom samengewerkt met moskeeorganisaties. Samen metmoskeeorganisaties, of de aan deze organisaties gelieerdesociaal-culturele stichtingen worden activiteiten ontwikkeld dievoorkomen dat moslims in Nederland met hun rug naar de samenleving gaanstaan, of erger, zich met geweld tegen de samenleving keren. Hierbij isnadrukkelijk ook aandacht voor het bevorderen van maatschappelijkeparticipatie en het tegengaan van discriminatie.   

Dat de Amsterdamse notitie lang op zich heeft laten wachten is deels te verklaren door de complexiteit van het principe scheiding kerk staat en de politieke gevoeligheid rondom het onderwerp, zeker binnen Cohen’s PvdA.

Er is sprake van eenscheiding van kerk en staat wanneer de overheid geen formelezeggenschap heeft over interne kerkelijke aangelegenheden en andersomde kerk niet over de staat. Het principe van de scheiding van kerk en staat betekent dat de overheid neutraal moet zijn. In het publieke debat wordt geregeld gepleit voor ‘exclusieve neutraliteit’ naar het Franse model van de laxc3xafcitxc3xa9, waarbij de overheid en de publiekeruimte volledig a-religieus zijn. Wanneer religie wel een plaats wordt gegund in het publieke domein, zoals in Nederland het geval is, is er spraken van inclusieve neutraliteit. Deze vorm van neutraliteit eist van de overheid onpartijdigheid in de zin dat alle (erkende) religies en levensovertuigingen gelijk worden behandeld.  De overheid draagt zorg voor gelijke behandeling, biedt soms ondersteuning maar mag niet de ene religie of levensbeschouwing voorrang geven boven de andere.

Maar de overheid moet zichook met religie bemoeien wanneer de veiligheid en bewegingsvrijheid vanandere burgers in het gedrang komt. Gedachten en ideexc3xabn die mensenaanzetten tot geweld of die een gevaar kunnen opleveren voor (hetvoortbestaan van) de democratische rechtsorde, eventueel door middelvan ondemocratische methodes zijn geen particuliere aangelegenheidmeer, maar zijn van algemeen belang. Dergelijk gedachtengoed dienttijdig te worden gesignaleerd en dient weerwoord te krijgen vanweerbare, gexc3xafnformeerde burgers.

Het Amsterdamse stadsdeel de Baarsjes had nooit voorwaarden mogenstellen aan de religieuze invulling van de nog te bouwen Westermoskee.Dat verklaarde burgemeester Job Cohen in Trouw naar aanleiding van de Amsterdamsenotitie xe2x80x99Scheiding Kerk en Staatxe2x80x99.

De Westermoskee had het toonbeeld van integratie moeten worden meteen liberale moderne invulling van de islam. De hele PvdA liep weg metde plannen voor xe2x80x99de Westerxe2x80x99, inclusief Cohen. Achteraf was het eenverkeerde tactiek van het stadsdeel, zegt Cohen. xe2x80x9eAls je subsidieverleent, moet je wel beargumenteren waarom. Een reden kan bijvoorbeeldzijn dat een gebedshuis een bijdrage levert aan de samenhang in eenbuurt. Maar proberen de leer in een moskee te bexc3xafnvloeden doorvoorwaarden te stellen aan de geloofsbeleving, betekent dat je descheiding tussen kerk en staat overschrijdt.xe2x80x9d

Het PvdA-bestuur van het stadsdeel wilde dat Milli Gxc3xb6rxc3xbcs eenconvenant tekende waarin de Turks religieuze vereniging beloofde eenliberale islam te verkondigen. Ook woningbouwvereniging Het Oostenstelde die voorwaarde voor ze financieerde. Het bestuur van Milli Gxc3xb6rxc3xbcsin Duitsland vond dat betuttelend en er ontstond een conflict. Deplannen voor een moskee verdween een jaar geleden in de la. Cohen heeftlessen getrokken: xe2x80x9eMaar dat betekent niet dat wij geen moskeesondersteunen, dat wij geen imam mogen inzetten om radicaliserendejongeren aan te spreken. En ja, we kunnen ook een orthodoxe moskeesteunen als we argumenten hebben dat die moskee in die buurt daar opzxe2x80x99n plek is.xe2x80x9d