Wilders en zijn film Fitna. Symbolen van diepe verdeeldheid en angst waarmee Nederland al geruime tijd worstelt. De volgende stap wil maar niet gezet worden. Hoe komt dat? Waarom wil het debat over integratie maar niet vlotten? Dat debat dat is verworden tot een vrijplaats van extreme opvattingen, forse uitspraken en klinkende oneliners.
Aanpassen of wegwezen, met cultuur niets te maken en de wat subtielere vorm Nederlands moeten spreken zijn voorbeelden van uitspraken die automatisch op applaus kunnen rekenen. Ander voorbeeld van stoere taal is het terugsturen van criminele jongeren naar de Antillen. Forse taal aangezet met grote woorden en uiteraard van invloed op toon en inhoud van het debat. Het heeft er echter alle schijn van dat het debat bij ontstentenis van de inhoud door de toon wordt gedomineerd. Wildersxe2x80x99 film Fitna is hiervan het schoolvoorbeeld. Wilders moet dan ook gedacht hebben: een explosief filmpje zegt meer dan duizend woorden.
Wilders zelf gedijt uitstekend in het mede door hem geconstrueerde klimaat van angst, van extreme opvattingen en onwillekeurige generalisaties. Fitna windt daar geen doekjes om. Moslims zijn erop uit om de westerse democratie onderuit te halen en de Nederlandse rechtsstaat om zeep te helpen en natuurlijk, in iedere moslim schuilt een potentiele terrorist. The world according to Wilders.
Is het zinvol om Wilders bij het debat te betrekken? Jazeker, alleen Wilders lijkt meer baat te hebben bij het ontlopen van het debat. Door de verketterde politicus uit te hangen blijft hij aantrekkelijk voor zijn aanhang en door niet te verschijnen blijft het xe2x80x98wijxe2x80x99 tegen de boze buitenwereld die maar niet wil luisteren succesvol in stand. Die twee factoren binden Wildersxe2x80x99 aanhang. De oester-reflex. Met Fitna is nu wel heel erg duidelijk dat Wilders louter uit is op het zaaien van angst en niet met oplossingen komt. Dat maakt hem tot een opportunist en populist. En dat in een land dat snakt naar rust, maar net zo onmachtig lijkt als het kind dat naar zijn alsmaar ruziende ouders zit te kijken en maar aan een ding denkt: wanneer houden ze op, wanneer stopt het…
Na Fitna is er voorlopig de opluchting. De film heeft niet tot rellenof in het ergste geval tot aanslagen geleid. De winst is ook datverschillende groeperingen waarvan men acties verwachtte daartoe nietzijn overgegaan. De opluchting hierover is begrijpelijk, maar het zouhet ook kunnen zijn dat deze groepen zelf ook zijn opgelucht. De filmgaat namelijk niet over hen, over eerzame burgers die hun weg proberente vinden in Nederland maar over extremisten en terroristen.
De bezorgdheid over Wilders film was net als de ophef enorm.
In Afghanistan werd notabene de Nederlandse vlag verbrand, in Indiawaren er protesten en Jordanie dreigde met een boycot. Balkenende deedeen dringend beroep op Wilders om zijn verantwoordelijkheid te nemen ennam namens de regering alvast afstand van Wilders. Een goede zet, maar-zo is de vrees- wat niet is kan nog komen. Want wat nu als extremisteninderdaad aanslagen plegen, krijgt Wilders dan gelijk?
Het is natuurlijk bij de wilde spinnen af dat de vrijheid vanmeningsuiting wordt gegijzeld door de angst voor repercussies,intimidatie en bedreiging. Dat sommige van onze gezagsdragers dag ennacht beveiligd moeten worden is te idioot voor woorden. Tirannie, alsje daarvoor zwicht, verlies je meer dan je denkt, schreef -vrijvertaald- Randwijck ooit. Gelukkig is het recht van vrije meningsuitingniet synoniem met het recht van beledigen. Dat vergeten onderscheidleidt wel eens tot onaangename situaties. Het recht van beledigenbestaat niet eens. De wet zegt zelfs dat iedereen van alles mag roepen.Maar dat wat je zegt mag iemand of een groep niet kwetsen of beledigen.
Er ligt nu een levensgrote politieke kans zo voor het oprapen.Diezelfde gemeenschappen waarmee Wilders de goegemeente de stuipen ophet lijf jaagt en die zich nu xe2x80x98rustigxe2x80x99 houden, zijn bereid omterroristische acties af te keuren. Onlangs nog bij het afscheid vanAwraham Soetendorp, de liberaal joodse rabbijn sprak de eerwaardeMoulana Umer Ahmed Ilyasi, een super-imam die 200 miljoen Moslimsvertegenwoordigt.
Ilyasi sprak daar duidelijke taal. Hij sprak over het accepteren enrespecteren van elkaars geloven, over het verbod binnen de islamonschuldigen om wat voor reden dan ook te doden en datzelfmoordaanslagen lijnrecht ingaan tegen de principes van de islam enjihad en dat het misbruik van het begrip jihad door extremisten enterroristen in de scherpste woorden is te veroordelen. Duidelijke taal.
Fenomeen Wilders is ook de exponent van de opgekropte woede van diepteleurgestelde Nederlanders. Er was onvoldoende aandacht en ruimte voorhet uiten van onvrede over de in rap tempo veranderde buurt veroorzaaktdoor de enorme toestroom van Surinamers, Marokkanen en Turken. Eenluisterend begripvol oor was er vaak niet, de boodschap xe2x80x98niet zeuren enmond houdenxe2x80x99 tot grote frustratie wel. In het ergste geval vielen erwoorden als asociaal en racistisch en daardoor behoorlijk in de kougezet. Het succes van Fortuyn, is door een aantal politieke partijen inverschillende gradaties geadopteerd. Dat verklaart ook dat bijna geenenkele politieke partij, met uitzondering van een aantal individuelepolitici, Wilders hebben aangepakt of openlijk hebben veroordeeld. Datwas overigens wel de vurige wens van vele (nieuwe) Nederlanders die zich door Wildersxe2x80x99 polariserende optreden bedreigd, gekwetst enongewenst voelen. Waar was de politiek, waar was de partij die het voorhen opnam?
We zullen gewoon vrede moeten hebben met de aanwezigheid van Wilders inde politieke arena. Ook dat is democratie. Maar daarmee is het nietklaar en dat de politiek opgelucht achterover kan leunen, integendeel!Wilders en Fitna zijn voor de politiek het startsein voor duidelijketaal en standpunten voor het maken van de zo belangrijke stap vooruit.
Dit is dan ook het moment om de groep die door Wilders steevast wordtgedemoniseerd publiekelijk de hand reiken. Die handreiking zal het ijsbreken van onbekend maakt onbemind, het is de eerste stap naarwerkelijke acceptatie. De handreiking zal ook een positief effecthebben op andere delen van de samenleving, andere groepen nieuweNederlanders en solidaire Nederlanders. Het zal het gevoel erbij tehoren bevestigen en versterken.
Blijft de handreiking uit dan zullen groepen zich net als deNederlanders toen zich meer en meer teleurgesteld afwenden van depolitiek en zal het gevoel van xe2x80x98in de steek gelaten zijnxe2x80x99 opnieuw dekop opsteken. Dat mag nu niet gebeuren, zeker nu groepen als nooittevoren openstaan voor dialoog en samenwerking. Dat is precies devolgende stap die nodig om het integratiedebat op te tillen en eennieuwe richting te geven. Dat betekent ook niet meer krampachtig in deachteruitkijkspiegel blijven, maar vooruit blijven kijken en dejongeren die hun kansen pakken, alleenstaanden met of zonder kinderenen gezinnen die nu meedoen daarvan leren aandacht geven en hen blijvenbetrekken. Dat is hard nodig voordat de tegenstellingen zich verderverharden en de sociaal-economische stabiliteit van Nederland in gevaarkomt. Daarom is de handreiking, het schouder aan schouder strijdentegen het zaaien van verdeeldheid, angst en polarisatie eenonontkoombare vanzelfsprekendheid.
Jerry Straub is columnist van het Allochtonenweblog
Allochtonenweblog 